Κορέλι, Αρκάντζελο

(Arcangelo Corelli, Φουζινιάνο, Ραβένα 1653 – Ρώμη 1713). Ιταλός βιολιστής και συνθέτης. Μετά τις πρώτες μουσικές σπουδές του στις σχολές της Φαέντσα και του Λούγκο, ο Κ. εγκαταστάθηκε στην Μπολόνια, όπου διακρίθηκε για το μεγάλο του ταλέντο ως βιολιστής και το 1670 έγινε μέλος της φιλαρμονικής Ακαδημίας της Μπολόνια. Αργότερα εγκαταστάθηκε στη Ρώμη, όπου η έντονη καλλιτεχνική ζωή τον παρακίνησε να λάβει μέρος σε διάφορες μουσικές εκδηλώσεις. Μεταξύ 1675 και 1676 εργάστηκε στην ορχήστρα του Σαν Λουίτζι ντέι Φραντσέζι. Το 1679 ανέλαβε ως πρώτο βιολί στο θέατρο Capranica, το οποίο εγκαινιάστηκε το ίδιο έτος και έγινε τόπος μουσικών συγκεντρώσεων. Το 1687, ως διευθυντής 150 εγχόρδων, εμφανίστηκε στο Λονδίνο, στην Ακαδημία της Αυλής του Ιακώβου Β’. Ύστερα από μερικά ταξίδια στην Αγγλία και στη Γερμανία, όπου απέκτησε πολύ μεγάλη φήμη ως βιολιστής και διευθυντής ορχήστρας (είχε μαθητές απ’ όλα τα μέρη της Ευρώπης), επέστρεψε στη Ρώμη, όπου ασχολήθηκε εντατικά με τη σύνθεση έργων θρησκευτικής και κοσμικής μουσικής, τα οποία συγκεντρώθηκαν σε 5 βιβλία με σονάτες και σε ένα βιβλίο με κοντσέρτα. Το 1679 συνέθεσε μια σονάτα για βιολί και λαούτο, την οποία αφιέρωσε σε έναν ευγενή της Αυλής της Τοσκάνης. Ακολούθησαν, το 1681 (συγκεντρωμένες στο πρώτο έργο) δώδεκα εκκλησιαστικές σονάτες, το 1685 δώδεκα σονάτες δωματίου, το 1689 άλλες εκκλησιαστικές σονάτες, το 1694 δώδεκα σονάτες δωματίου και το 1700 ένα από τα αριστουργήματα της οργανικής μουσικής του 17ου αι., το οποίο περιλαμβάνει επίσης δώδεκα σονάτες για βιολί, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει, για τις τολμηρές και γεμάτες φαντασία παραλλαγές της, η τελευταία, με τίτλο La Follia (παραλλαγές πάνω σε ένα θέμα πορτογαλικού χορού). Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Κ. συνέθεσε και το έκτο του έργο, που δεν ολοκληρώθηκε και περιλαμβάνει δώδεκα concerti grossi, από τα οποία τα πρώτα οκτώ είναι εκκλησιαστικά και τα άλλα τέσσερα δωματίου. Στα πρώτα ανήκει και το θαυμάσιο κοντσέρτο για τη νύχτα των Χριστουγέννων. Ο ίδιος ο όρος κοντσέρτο πρέπει να αποδοθεί στην ιταλική αυτή σχολή συνθετών-βιολιστών του Κ. και του Τορέλι, οι οποίοι με την εξαίρετη τεχνική τους διέδωσαν το νέο αυτό πρότυπο σύνθεσης. Στη μουσική του 18ου αι. το πρότυπο αυτό διαδραμάτισε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, επηρεάζοντας συνθέτες όπως ο Μπαχ. O Ιταλός συνθέτης και βιολιστής Αρκάντζελο Κορέλι, σε πίνακα του Φεντερίκο Ματσότα (Ωδείο Σαν Πιέτρο της Μαϊέλα).